Ik ben niet snel bang, dat is altijd zo geweest. In mijn jeugd zocht ik vaak het randje op. In Spanje ben ik een keer van een oude Romaanse brug in het water gesprongen. Die brug was echt te hoog, ik brak een rugwervel. Niet zo handig op de tweede dag van een rugzakvakantie.
Mijn eerste snuffelstage in de psychiatrie was waardeloos, een afdeling vol mannen die hun bed niet uitkwamen, alles vies, de hele dag een sigaret op de lip en het personeel zat rokend in het kantoor. Ik dacht: wat gaan we bereiken met deze aanpak? Direct vanaf het begin had ik al het gevoel dat de psychiatrie mensen onderdrukt, dat fascineerde me en van mijn stagebegeleider kreeg ik destijds ook ruimte om kritisch te zijn. Het is een impopulair thema, toch ben ik het gesprek altijd kritisch blijven voeren. Dat dwarsige zit wel een beetje in me.
Als crisisdienstverpleegkundige en lector onbegrepen gedrag, houd ik me vooral bezig met risicovol gedrag. Mensen die suïcidaal zijn, wanhopig, boos of die helemaal vastlopen en zichzelf opsluiten of tientallen keren per dag allerlei hulpverleners bellen. Zowel burgers als professionals hebben veel moeite met dit soort gedrag en reageren er vaak afwijzend en negatief op. Van jongs af aan vind ik het juist boeiend als ik iets of iemand niet helemaal goed begrijp. Het maakt me nieuwsgierig, ik wil weten wat er achter zit.
Wat mij betreft wordt de oplossing soms te snel gezocht in behandeling. We verwachten daar de meest wonderbaarlijke dingen van en dat is logisch. Mensen willen graag oplossingen, alleen weten we vaak gewoon niet hoe het moet. Het is een zoektocht. Lang voordat de term ervaringsdeskundige bestond, las ik daarom al graag egodocumenten van ex-patiënten. En nog altijd praat ik met mensen die veel hebben meegemaakt maar er niet meer middenin zitten. Ik wil weten wat er in ze omgaat? Waarom willen mensen voor het weekend zo graag opgenomen worden? Waarom vindt iemand het fijn om in een separeercel te zitten? Probeer te achterhalen waar gedrag vandaan komt. Dat is mijn missie.
De vraag blijft altijd, wat je kunt. Wat weet je eigenlijk en waar doe je goed aan? Ik steek veel energie in het scholen van politie. Daar valt veel winst te boeken met relatief eenvoudige kennis en vaardigheden. Hoe ga je om met mensen die in de war zijn? Hoe maak je in acute situaties contact van mens tot mens om iemand rustig te krijgen en de situatie onder controle te brengen? Het geeft mij hoop dat de politie ontvankelijk is om te leren hoe het anders kan.
Niks is zaligmakend. Na een kleine dertig jaar in de acute psychiatrie, word ik toch nog vaak verrast. Ook in mijn leven gebeuren dingen die ernstig ontregelen en die ik niet heb zien aankomen. Mensen reageren zo verschillend, dat is nauwelijks te voorspellen.
Gewone dingen doen mét mensen vóór mensen. In die eenvoud schuilt mijn hoop. Werk kan een belangrijk onderdeel zijn. Daarin zijn we vaak veel te voorzichtig, we spelen op safe en durven geen risico te nemen. Met als gevolg: zielige baantjes voor zielige mensen. Daar geloof ik niet zo in. We moeten omgevingen creëren voor mensen waarin ze zichzelf kunnen zijn. Dat is niet eenvoudig, het vraagt om flexibiliteit. Een bedrijf als Twomorrow lijkt daar succesvol in te zijn. Als mensen zich nuttig voelen, ontstaat er iets: ik ben hier wat, ik heb een rol.
Ook het behoren tot een gemeenschap kan helpen. Zoals veel mensen in deze tijd, ben ook ik niet gewend om ergens bij te horen. Mijn ouders zijn gescheiden toen ik 8 was. Nu zou je dat een vechtscheiding noemen, het was akelig. Het heeft mijn leven behoorlijk opgeschud. Ik was snel zelfstandig en zocht vooral mijn eigen pad. Het idee dat ik het zelf moest doen, nestelde zich al vroeg. Sinds een aantal jaar voetbal ik met een grote groep mensen, die groep steunt elkaar. Het is mooi om te zien hoe dat werkt en hoe de groep van waarde is in moeilijke tijden.
Zo kan ik nog wel honderd adviezen geven, maar als ik moet kiezen, houd ik het bij deze: neem een hond. Wij hebben een labradoedel. Mijn dochter wilde graag een hond, in eerste instantie zagen wij dat niet zitten, het paste niet in ons volle leven en om een hond goed op te voeden, moet je echt wel hard werken. Uiteindelijk hebben we het toch gedaan en dat was een hele goede beslissing. De afgelopen jaren zijn best zwaar geweest voor ons als gezin en onze hond heeft zoveel voor ons betekend. Het is een extra gezinslid dat op een heel natuurlijke wijze iets aan je teruggeeft. In vergelijking met een mens, is een hond vrij ongecompliceerd: hij wil uitgelaten worden, hij wil lol en plezier maken. Een hond is er en problematiseert niet, dat geeft lucht en is stabiliserend. Een hond werkt een beetje zoals een gemeenschap: hij is er gewoon voor je.